Speech burgemeester van Ede in Nederlands Tegelmuseum bij opening expositie ‘Vijfhonderd jaar Reformatie’ De Bijbel in huis: prenten, boeken, tegels.
Dames en heren,
Mij is gevraagd de expositie openen en dat doe ik natuurlijk met veel plezier. Een expositie met geschiedenis en toch actualiteit: de Reformatie. Want al is het 500 jaar geleden, de Reformatie heeft ons leven natuurlijk ontzettend beïnvloed.
Toen de Duitse priester Maarten Luther in 1510 Rome bezocht, vierde de decadentie en corruptie zijn hoogtijdagen in de Heilige Stad. Hij zag priesters die bordelen bezochten en aflaten die zelfs nog aan doodsbange nabestaanden van overledenen verkocht werden, om voor hen maar een plekje in de hemel veilig te stellen. Wie maar genoeg betaalde kon zelfs het ambt van priester kopen.
Luther verwoorde zijn kritiek in pamfletten die hij verspreide in zijn thuisstad Wittenberg. Ook vatte hij zijn ideeën over wat er allemaal mis was in de Katholieke kerk samen in 95 stellingen die hij – rebels als hij was – prominent op de deur van de kathedraal van de stad spijkerde. Luthers kritiek richtte zich vooral op de corruptie van de geestelijkheid. Maar er waren ook politieke consequenties.
Omdat Luther in zijn theologie ook had opgenomen dat de Paus zich niet met politieke zaken zou moeten bezighouden, zagen veel regionale Duitse vorsten de nieuwe Christelijke leer wel zitten.
Deze machthebbers wilden baas in eigen huis zijn en van de Roomse bemoeienissen op hun politiek af. Met name in het noorden van het Rijk kreeg Luther veel steun. De religieuze twistpunten vertaalden zich vrijwel direct in politieke spanningen door het hele rijk.
Religie en politiek waren in die tijd buitengewoon nauw met elkaar verweven. Binnen korte tijd raakte Europa verdeeld in aanhangers van protestantisme en katholicisme, van behoud en hervorming, van machthebbers die hun voordeel probeerden te doen met de nieuwe ontwikkelingen en zij die de status quo wilden behouden.
Andere prominente Christelijke denkers, zoals de Zwitser Ulrich Zwingli en de Fransman Johannes Calvijn waren er evenals Luther van overtuigd dat er iets moest veranderen binnen het Christendom.
Het calvinisme zorgde in de 16e eeuw voor 'de tweede reformatorische golf'.
En is het Calvinisme niet juist wat we vandaag nog steeds terug zien? Misschien wel juist hier op de Veluwe?
In ons spraakgebruik wordt met calvinisme een verzameling eigenschappen bedoeld die typisch Nederlands zouden zijn. Ingetogen gedrag, ingetogen in het uiten van emoties, niet te koop lopen met je successen, geld of bezittingen en eigenschappen als soberheid, zuinigheid en lijdzaamheid.
Daardoor vergeten we soms om trots te zijn om de dingen die we doen. Onder het mom van ‘doe maar normaal, dan doe je gek genoeg’ tonen wij een bescheidenheid die niet nodig is. En dat vind ik persoonlijk heel erg jammer. We hebben hier in Ede, maar ook in de hele provincie Gelderland zo ontzettend veel om trots op te zijn. Zeker ook op cultureel gebied.
Dames en Heren,
In heel Gelderland zijn circa 200 kleine en grote musea en culturele verenigingen die allemaal een verhaal vertellen. En die verscheidenheid is goed. Alle verenigingen en musea hebben op dit manier een eigen verhaal. Beleef het mee, zou mijn oproep zijn. En volgens mij is dat niet bepaald tegen dovemans oren gezegd. De belangstelling voor musea en exposities is groot. Veel mensen zijn geïnteresseerd in de geschiedenis en cultuur die je niet alleen kunt zien, maar ook kunt beleven. En het feit dat u hier vandaag bent zegt natuurlijk al genoeg. U bent betrokken bij cultuur.
Het is mooi dat er in de kunst zoveel verschillende uitingsvormen zijn.
Dan maakt het niet uit of het gaat om een tekening van een beginnend kunstenaar in een huiskamer of het schilderij Terras bij Nacht van Van Gogh in het Kröller-Müller. Dan versterken juist alle initiatieven elkaar. Dan is er inspiratie en vernieuwing. Dan ontstaat kruisbestuiving. Dan levert kunst een bijdrage aan de ontwikkeling en aan de aankleding van de stad.
Om als museum te kunnen blijven bestaan is het belangrijk dat je blijft vernieuwen en verrassen. Ik denk dat het Tegelmuseum deze kunst heel goed verstaat. Met deze expositie is er opnieuw gekozen voor een mooie, verrassende en toch ook actuele expositie. En dat waardeer ik. Maar wat ik nog belangrijker vind om te benadrukken is dat alles tot stand kan komen door veel vrijwilligers die zich met hart en ziel inzetten voor het museum. Hulde voor deze mensen! U bent de stuwende kracht achter de verschillende exposities en u maakt het mogelijk dat het Tegelmuseum aantrekkelijk is en een bijdrage levert aan onze Edese culturele identiteit!
Mede dankzij uw inzet kunnen we boven het traditionele calvinisme uitstijgen.. trots zijn op Ede.., uw expositie en alles wat we gezamenlijk doen!
